‘’Κρίση είναι μια διεργασία όπου το παλιό σύστημα καταρρέει
και το καινούριο δεν είναι ακόμα έτοιμο να δημιουργηθεί’’ έλεγε ο Αντόνιο Γκράμσι στις αρχές του 20ου
αιώνα. Από αυτή την μεταβατική κατάσταση
διαρκούς πάλης ανάμεσα στο παλιό και στο νέο, δε μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος ούτε
ο τελειόφοιτος ούτε ο εργαζόμενος μηχανικός. Την ίδια στιγμή λοιπόν που μισθοί,
εργασιακά δικαιώματα και το γενικότερο βιοτικό επίπεδο ενός μέσου μηχανικού γνωρίζουν
μια πρωτόγνωρη υποβάθμιση, καινούριες αντιλήψεις και πρακτικές (βλ. σωτήριος
δρόμος του εξωτερικού), έρχονται να εμπεδωθούν και να δημιουργήσουν τη δική
τους κανονικότητα. Οι νέες αυτές προοπτικές όμως πατούν γερά πάνω σε ορισμένους
μύθους, δημιουργώντας μια ασαφή και αβάσιμη
εικόνα για τα κοινωνικά δεδομένα και τη δυναμική τους. Πιο συγκεκριμένα:
Μύθοι |
Πραγματικότητα |
1. Ο μηχανικός στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής
καταλαμβάνει ανώτατες και διευθυντικές θέσεις της παραγωγικής και κοινωνικής
ιεραρχίας. Στο εργοστάσιο, που αποτελεί την κεντρική οικονομική μονάδα του
καπιταλισμού, επιφορτίζεται με διευθυντικά καθήκοντα γενικού ελέγχου και
επίβλεψης της παραγωγής. Το επάγγελμα του μηχανικού κατέχει μια εξέχουσα θέση
στο κοινωνικό status που αποπνέει μια «αίγλη»
και ο μύθος λέει πως θα σου εξασφαλίσει σίγουρη επαγγελματική
αποκατάσταση, γραφειάρες, αμαξάρα, εταιρείες και υψηλό μισθό, πόσο μάλλον
για σένα που είσαι και του ΕΜΠ.
|
1. Η αλήθεια είναι πως η ανεργία, σύμφωνα με το ΤΕΕ,
στους νέους μηχανικούς πλησιάζει το 70%, ενώ στο σύνολο του κλάδου φτάνει
το 50%. Οι μισοί μηχανικοί της χώρας δεν μπορούν να καλύψουν τα ασφάλιστρα τους στο ΤΣΜΕΔΕ και οι
εισφορές αυξήθηκαν κατά 40% τα τελευταία χρόνια. Όσοι «έχουν την τύχη» να
εργάζονται, δουλεύουν με δελτίο παροχής υπηρεσιών – «μπλοκάκι» (χωρίς
ασφάλιση, άδειες, αποζημίωση σε περίπτωση απόλυσης), είναι ελεύθεροι
επαγγελματίες με μικρομεσαία γραφεία χωρίς δουλειές και με τεράστια χρέη,
μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα χωρίς συμβάσεις εργασίας, μηχανικοί του δημοσίου
με πετσοκομμένους μισθούς. Την εικόνα της αποσύνθεσης συμπληρώνουν οι συνάδελφοί
μας που αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό για να βρούνε δουλειά ή να
συνεχίσουν τις σπουδές ώστε να είναι πιο μπροστά στην «κούρσα» της αναζήτησης
εργασίας.
|
2. Ένα ακόμη κυρίαρχο ιδεολόγημα βασίζεται στην εξής
συλλογιστική πορεία: Η θεωρία της εσωτερικής
υποτίμησης που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα προέβλεπε ότι η μείωση της
ζήτησης μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής (μείωση της κρατικής δαπάνης,
μείωση των μισθών των δημόσιων υπαλλήλων) θα μειώσει την παραγωγή και το
κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Έτσι θα μειώνονταν οι τιμές ως
απόκριση στη μείωση του κόστους εργασίας και θα σημειωνόταν αύξηση της
ανταγωνιστικότητας τιμής, μεγέθυνση των εξαγωγών, και τελικά ανάκαμψη
του ΑΕΠ. Ακόμη πιο συνοπτικά η συρρίκνωση των μισθών θα έφερνε την
ανταγωνιστικότητα και τις επενδύσεις και αυτή με τη σειρά της την ανάπτυξη. Ο
μηχανικός και κυρίως ο νέος μηχανικός
ως κομμάτι της μισθωτής εργασίας δε θα μπορούσε να παραλειφθεί από την
πολιτική της εξαθλίωσης.
|
2. Μπορεί όλο αυτό να καταρρέει καθημερινά στην
Ελλάδα της φτώχειας και της εξαθλίωσης, αντ’ αυτού η επιτυχία αυτής της
πολιτικής εντοπίζεται στην θεαματική αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος
των εργαζόμενων τάξεων. Πιο συγκεκριμένα, όλα τα μεγέθη από τα οποία
εξαρτάται η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και ζωής των εργαζομένων, δηλαδή η
αγοραστική δύναμη των μισθών, ο αριθμός των απασχολουμένων, το ΑΕΠ, η
παραγωγικότητα της εργασίας και οι εξαγωγικές επιδόσεις της οικονομίας,
βρίσκονται σε δραματική πτώση. Εξίσου εντυπωσιακή είναι η επιτυχία της
ασκούμενης οικονομικής πολιτικής να αυξήσει κατακόρυφα τον λόγο κερδών/μισθών
των μεγάλων επιχειρήσεων. Για όσους, λοιπόν, ανήκουν στις κοινωνικές
τάξεις που ζουν χάρη στην εργασία τους, η ελληνική οικονομία δεν είναι
καθόλου Success Story, ενώ για όσους ζουν από τα κέρδη του κεφαλαίου τους, τα
πράγματα είναι διαφορετικά.
|
3. Ας πάμε
σε έναν άλλο μύθο. Οι λόγοι οι οποίοι παρατίθενται για την απελευθέρωση
διαφόρων αγορών - ιδιωτικοποίηση
αφορούν τα οφέλη του ανταγωνισμού. Σύμφωνα με το κλασικό οικονομικό μοντέλο,
η ελεύθερη αγορά, αντίθετα με τα μονοπώλια, επιτυγχάνει ταυτόχρονα την αύξησή
της διαθέσιμης ποσότητας του προιόντος και την πτώση των τιμών. Ταυτόχρονα
«εξορθολογίζει» την παραγωγή και αυξάνει την αποδοτικότητά της, για να
μη μιλήσουμε και για νέες θέσεις εργασίας… Ειδικότερα στην περίπτωση της αγοράς
ηλεκτρισμού (ιδιωτικοποίηση ΔΕΗ-ΑΔΜΗΕ) και του φυσικού αερίου (ιδιωτικοποίηση
ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ) συσσωρεύονται πολλά
ιδιάζοντα χαρακτηριστικά μιας και αποτελούν νευραλγικούς πυλώνες της
ενεργειακής πολιτικής της χώρας.
|
3. Είναι
χαρακτηριστικό ότι η ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην εμπορία δεν έχει
οδηγήσει σε καμία χώρα στη μείωση των τιμών ή στη βελτίωση της ποιότητας του
προϊόντος (ηλεκτρισμού) για τον καταναλωτή, τα οποία είναι θεωρητικά η
βασική επιδίωξη. Μάλιστα, για να ανοίξει η αγορά απαιτείται σήμερα η άνοδος
των τιμών για τους μικρούς καταναλωτές ώστε να αυξηθούν τα διανεμόμενα κέρδη.
Επιπλέον, για να εξυπηρετεί τον υποτιθέμενο στόχο της μείωσης των τιμών, η
απελευθέρωση απαιτεί το μοίρασμα της παραγωγής σε αρκετές διαφορετικές
εταιρείες προκειμένου καμία από αυτές να μην έχει κυρίαρχο, μονοπωλιακό ρόλο
ώστε να μπορεί να χειραγωγήσει τις τιμές του ηλεκτρισμού. Η παραγωγή
ηλεκτρισμού όμως στην προκειμένη περίπτωση απαιτεί τεράστια επενδυτικά
κεφάλαια που μόνο το κράτος μπορεί να εγγυηθεί. Το αποτέλεσμα είναι η εκχώρηση κερδοφόρων
δημόσιων επιχειρήσεων, στρατηγικής σημασίας στον ενεργειακό χάρτη, σε
ιδιώτες.
|
4. Ο τελευταίος μύθος – υπόσχεση που θα προσπαθήσουμε
να αποδομήσουμε είναι αυτός της «Εδέμ» της οικονομικής μετανάστευσης
και συγκεκριμένα για το υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό που παράγει το
ελληνικό Πανεπιστήμιο. Το 2010 υπήρχαν περίπου 120.000 έλληνες επιστήμονες
που εργάζονταν στο εξωτερικό, οι οποίοι αποτελούσαν το 10% του συνολικού
αριθμού των ελλήνων επιστημόνων. Η τάση αυτή είναι έντονη και φαντάζει
μονόδρομος για τους απόφοιτους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κατά το
κυρίαρχο αποτελεί το διαβατήριο για ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, άμεση
απορρόφηση, υψηλή αμοιβή, «ζωή μαγική» μακριά από την «κόλαση» της ελλάδας
– της κατ’ άλλους τελευταίας σοβιετικής χώρας που απομένει στην Ευρώπη.
|
4. Πρόσφατα
στη γερμανία παρατηρήθηκε αύξηση (5%) εργαζομένων υψηλής κατάρτισης, νέων
επιστημόνων και αλλοδαπών μηχανικών
που εγκαταλείπουν τη γερμανία για να ξαναγυρίσουν στις πατρίδες τους.
Οι άνθρωποι αυτοί δεν συναντησαν τον παράδεισο στο εξωτερικό. Έμειναν για
καιρό στην ανεργία λόγω της υπερπροσφοράς εργασίας, αντίκρυσαν την ύφεση
και τις δυσκολίες της ένταξης στη χώρα υποδοχής, έγιναν οι σύγχρονοι
γκασταρμπάιτερ, εξαιρετικά εύκολα εκμεταλλευόμενοι. Ήρθαν αντιμέτωποι με την αγωνία και την αβεβαιότητα
για το μέλλον που τους επιφυλλάσεται και στο οποίο δεν έχουν τη δυνατότητα
άμεσης παρέμβασης μιας και βρίσκονται σε δυσχερή θέση, το άγχος, την κατάθλιψη,
τον κοινωνικό ρατσισμό (τεμπέληδες έλληνες, δεν πληρώνουν φόρους κτλ).
|
To be continued…
*Το
κείμενο αυτό αποτελεί τον πρώτο άξονα στη σειρά τριών επεξεργασιών στις οποίες
καταλήγουμε μετά από συζήτηση και συνδιαμόρφωση στα σχήματά μας με σκοπό στα
τέλη Φλεβάρη να τις συναρθρώσουμε σε μια εκδήλωση - συζήτηση που θα προσεγγίζει
μια συλλογική - συνολική απάντηση στα προβλήματα του νέου μηχανικού σε μια
κατεύθυνση συνεργατική, δημοκρατική και αλληλέγγυα.