Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου 2014

Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2014

Εκδήλωση-Συζήτηση Δευτέρα 24/2 στις 14.00*

* Η εκδήλωση-συζήτηση αυτή έρχεται σαν συνέχεια των επεξεργασιών που κάναμε όλο το προηγούμενο διάστημα στα σχήματά μας, οι οποίες αποκρυσταλλώθηκαν στα κείμενα που έχουν αναρτηθεί παρακάτω ( βλ. Μέρος Α, Β, Γ ), για να συμβάλει στην αναζήτηση μιας συλλογικής-συνολικής απάντησης στα προβλήματα του νέου μηχανικού σε μια κατεύθυνση συνεργατική, δημοκρατική και αλληλέγγυα.

Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2014

Μέρος Γ: Η ανατροπή του «υπάρχοντος» - παραγωγικός μετασχηματισμός*

Η ανατροπή του «υπάρχοντος» συνεπάγεται αναπόδραστα τη σκιαγράφηση του μέλλοντος, την πραγματική κίνηση στο παρόν που μορφοποιεί το αύριο. Στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας βυθίζονται στην εξαθλίωση, οι μηχανισμοί συναίνεσης καταρρέουν και οι «βεβαιότητες» και ισορροπίες του παρελθόντος αίρονται. Αντιμετωπίζουμε λοιπόν ευθέως την πρόκληση και το καθήκον διαμόρφωσης των χαρακτηριστικών και των κριτηρίων της «διεξόδου». Σε αυτό το κείμενο επιχειρούμε να συμβάλλουμε απο την σκοπιά μας στο διάλογο για τις αρχές, τους στόχους, τα μέσα και τα κοινωνικά υποκείμενα μιας διαδικασίας παραγωγικού-οικονομικού μετασχηματισμού που θα θέτει ως προτεραιότητα την ικανοποίηση των συλλογικών αναγκών.
Η παραγωγική ανασυγκρότηση (κοινωνικός και οικολογικός μετασχηματισμός της παραγωγής) είναι ενα πολιτικό πρόγραμμα που διαμορφώνεται απο τη συνεχή αλληλεπίδραση με κινήματα και οργανώσεις και έχει ως στόχο την ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού. Μια θεμελιώδης οριοθέτηση είναι ότι μιλάμε για ανασυγκρότηση και όχι γενικά για «ανάπτυξη», επισημαίνοντας δηλαδή την ανάγκη ενός νέου πρότυπου. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η Δημοκρατία, δηλαδή η επιδίωξη για λαϊκή συμμετοχή στο σχεδιασμό, στον προγραμματισμό και τον έλεγχο, αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία. Στον πυρήνα του νέου προτύπου βρίσκεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων της κοινωνίας και του τόπου. Οι βασικοί άξονες για την επίτευξη αυτου του σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης ειναι οι εξής:
1)Ιεράρχηση των αναγκών μια κοινωνίας
Μέσω της ιεράρχησης των αναγκών μια κοινωνίας(υγεία,τροφή,στέγη,νερό,ενέργεια..) στην πρώτη χρονική κλίκαμα του παραγωγικού μετασχηματισμού επιτυγχάνουμε την άμεση πρόσβαση στα απαραίτητα αγαθά και την ανακούφιση των κατώτερων στρωμάτων(αντιμετώπιση ανθρωπιστικής κρίσης). Αυτό πραγματοποιείται μέσω των δομών αλληλεγγύης(κοινωνικά ιατρεία και κοινωνικα παντοπωλεία κτλ.), παραδείγματα και τρόπους λειτουργείας των οποίων μπορούμε να παρατηρήσουμε ακόμη και σήμερα.

2)Αλλαγή παραγωγικών προτύπων-το νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό υπόδειγμα
Ένα νέο παραγωγικό σύστημα μπορεί να προκύψει μόνο σε ρήξη με τις λογικές και τις αξίες του νεοφιλελευθερισμού. Ένα πρώτο χαρακτηριστικό, λοιπόν, του νέου μοντέλου είναι οι νέες αξίες στις οποίες αυτό στηρίζεται, και πριν απ΄ όλα η αξία της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της ισότητας, σε αντιδιαστολή προς τις αξίες του ανταγωνισμού, του ατομισμού και του καταναλωτισμού που καλλιεργεί το νεοφιλελεύθερο μοντέλο. Προκύπτει από τη δράση των κοινωνικών και οικονομικών υποκειμένων, και είναι αυτό που αποδεικνύει την κοινωνική του αποτελεσματικότητα και την οικονομική του βιωσιμότητα στην πράξη, κατακτώντας με τον τρόπο αυτόν την κοινωνική του νομιμοποίηση και ισχύ έναντι των παλαιών προτύπων. Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό του είναι ο κοινωνικο-κεντρικός και δημοκρατικός του χαρακτήρας. Πρωταγωνιστής στο νέο μοντέλο ανάπτυξης δεν είναι ούτε το κράτος από μόνο του ούτε οι αγορές, αλλά η ίδια η κοινωνία. Στη νέα σύμπραξη κράτους-αγορών-κοινωνίας, η τελευταία θέτει τους κανόνες με βάση τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις δημοκρατικές επιλογές της, και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, τις τράπεζες, τις αγορές. Το κράτος σχεδιάζει, στηρίζει, με δημόσιες πολιτικές και συντονίζει επιτελικά και με σχέδιο τις δράσεις των φορέων της κοινωνίας. Βασικός πυλώνας στο νέο μοντέλο είναι οι συνεργατικές μορφές της οικονομίας, οι οποίες, επιτρέπουν αφενός την αξιοποίηση ικανοτήτων, δεξιοτήτων, γνώσεων και πρωτοβουλιών των εργαζόμενων και των ανέργων και αφετέρου την ικανοποίηση αναγκών, την προσφορά αγαθών και υπηρεσιών με όρους που δεν στηρίζονται ούτε αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά στην ικανοποίηση αναγκών με όρους οικονομικής βιωσιμότητας, δημοκρατίας, συνεργασίας και συλλογικότητας. Τέλος θα πρέπει να προϋποθέτει αξιοπρεπείς αμοιβές για τους εργαζόμενους, πλήρη εργασιακά δικαιώματα, δυνατότητα ελεύθερης οργάνωσης και διαπραγμάτευσης, επαρκείς δωρεάν κοινωνικές υπηρεσίες για όλους.
3)Τομείς προτεραιότητας για παραγωγική ανασυγκρότηση
Για τη χώρα μας τέτοιοι τομείς μπορεί να είναι η ενέργεια , η τεχνολογία/καινοτομία, η βιομηχανία (στο βαθμο που υπάρχει), η ναυτιλία , αλλα και η γεωργία.
Για παράδειγμα όσον αφορά τον γεωργικό τομέα, η συμβολή της γεωργίας έγκειται στη στροφή της γεωργικής παραγωγής στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού. Συνεπώς μιλάμε για έναν τομέα που θέτει ως βάση την τροφή ως αγαθό και ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα και όχι ως εμπόρευμα ή χρηματιστηριακό αγαθό. Συνεταιριστικά-συνεργατικά κινήματα, έργα υποδομής με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής, ορθολογική χρήση πόρων (νερό κτλ.), μελέτη του εδαφικού ανάγλυφου της Ελλάδας .
Το παράδειγμα του ενεργειακού μετασχηματισμού:
Ο ενεργειακός σχεδιασμός, πρέπει να θέσει κατ’ αρχάς το όραμα στο μακροπρόθεσμο ορίζοντα και να επιδιώξει να προσφέρει απτά παραδείγματα για τα βήματα υλοποίησης του στις διαφορετικές χρονικές κλίμακες. Όσον αφορά την τεχνολογική διάσταση του ενεργειακού ζητήματος, η σταδιακή αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο ριζικός μετασχηματισμός στον τομέα της κατανάλωσης με την εφαρμογή ενός εκτεταμένου σχεδίου εξοικονόμησης ενέργειας και η εφαρμογή ενός εθνικού προγράμματος ανασυγκρότησης των μεταφορών με έμφαση στα μαζικά μέσα δημόσιας μεταφοράς σταθερής τροχιάς και τις ήπιες μορφές κυκλοφορίας εντός των αστικών σχηματισμών αποτελούν στοιχεία του βασικού πολιτικού πλάνου. Η οργανική αλληλοτροφοδότηση του ενεργειακού τομέα με το συνολικό σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση αλλά και με επιμέρους τομείς της παραγωγής απαιτεί μια οριζόντια εφαρμογή πολιτικών με στόχο τον οικολογικό και κοινωνικό μετασχηματισμό της οικονομίας. Τόσο σε επίπεδο στρατηγικών στόχων (αλλαγή ενεργειακού μίγματος και μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας) όσο και ως προς τα μέσα υλοποίησης (αποκέντρωση παραγωγής και κοινωνική επιχειρηματικότητα), οι μετασχηματισμοί στον ενεργειακό τομέα πρέπει να συμβαδίζουν και να αλληλοδιαμορφώνονται με τις μεταρρυθμίσεις στο συνολικό παραγωγικό μοντέλο. Στον τομέα της εξοικονόμησης μία αριστερή πολιτική βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων μπορεί να κινητοποιήσει, να δημιουργήσει ή και να πειραματιστεί με θεσμούς (δήμοι, συνεταιρισμοί, κοινωνική επιχειρηματικότητα, ομάδες νέων ανέργων μηχανικών και τεχνιτών), οι οποίοι θα δημιουργήσουν νέα υποκείμενα. Οποιαδήποτε όμως απόπειρα διατύπωσης αριστερού προγράμματος καταλήγει κενή περιεχομένου αν κεντρικό ρόλο στη διαδικασία δεν κατέχει η συγκρότηση των κοινωνικών υποκειμένων και συλλογικών οντοτήτων που θα γίνουν φορείς της επιδιωκόμενης αλλαγής. Τέλος η συγκρότηση των κοινωνικών υποκειμένων μέσα από διαδικασίες δόμησης του κοινού συμφέροντος στη βάση της συμμετοχής και της δημοκρατίας αποτελεί θεμέλιο λίθο ενός ενεργειακού σχεδιασμού που θα επιδιώξει να εγκαινιάσει μια νέα εποχή σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το ερώτημα λοιπόν τίθεται στο αν είμαστε διατεθιμένοι να ιεραρχήσουμε συνολικά τις ανάγκες μας πάνω από τα κέρδη τους, σε μια διαδικασία συμμετοχική και δημοκρατική. Η απάντηση μας είναι πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και θα τον διεκδικήσουμε!



*Το κείμενο αυτό αποτελεί τον τρίτο άξονα στη σειρά τριών επεξεργασιών στις οποίες καταλήγουμε μετά από συζήτηση και συνδιαμόρφωση στα σχήματά μας με σκοπό στα τέλη Φλεβάρη να τις συναρθρώσουμε σε μια εκδήλωση - συζήτηση που θα προσεγγίζει μια συλλογική - συνολική απάντηση στα προβλήματα του νέου μηχανικού σε μια κατεύθυνση συνεργατική, δημοκρατική και αλληλέγγυα.

Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2014

Φαΐ και στέγη στον καιρό των μνημονίων


Ως μέλη φοιτητικού συλλόγου του Ε.Μ.Π. , αλλά και ως μελλοντικοί εργαζόμενοι και ενεργά μέλη αυτής της κοινωνίας, ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με προβλήματα που αφορούν τη φοιτητική μέριμνα. Συγγράμματα κόβονται και αναγκάζονται οι φοιτητές να τα πληρώνουν από την τσέπη τους, το κόστος της στέγασης των φοιτητών ανεβαίνει με αποτέλεσμα οικογένειες από την επαρχία να αδυνατούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά, η τιμή για μια μερίδα φαγητό στη λέσχη αυξάνεται, ενώ τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για να έχει ο φοιτητής το δικαίωμα σε αυτή την μερίδα ανεβαίνουν. Την ίδια στιγμή μάλιστα που εργαζόμενοι απολύονται ή εργάζονται με πετσοκομμένα εργασιακά δικαιώματα, η ουρά στη λέσχη γίνεται αποκαρδιωτική…
Δεν είναι να απορεί κανείς όμως για όλα τα παραπάνω στο βαθμό που με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές των προηγούμενων ετών και δη στην Ελλάδα των μνημονίων οι δαπάνες για το κράτος πρόνοιας συνολικότερα (βλ. κλείσιμο του ΕΟΠΥΥ και ιδιωτικοποίηση της υγείας, κατάργηση επιδομάτων, συντάξεων, πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας), αλλά και πιο συγκεκριμένα για τα πανεπιστήμια (αγγίζουν το 1% του προϋπολογισμού) φτάνουν πάτο. Είναι όμως πραγματικά απορίας άξιο, γιατί οι αρμόδιοι κυβερνητικοί φορείς έχουν επιλέξει χρόνια τώρα, την ίδια στιγμή που επικαλούνται την έλλειψη πόρων για την κάλυψη των αναγκών μας, να χρηματοδοτούν και να αναθέτουν την λειτουργία της φοιτητικής λέσχης σε εργολάβους. Σε τρίτα πρόσωπα που όχι μόνο καρπώνονται την κρατική χρηματοδότηση αλλά παράλληλα κερδίζουν και 2,5 άμεσα από την τσέπη κάθε φοιτητή.  Αξίζει επίσης να διερωτηθούμε γιατί την ώρα που υπάρχουν αρκετά άδεια ή εγκαταλειμμένα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια στην Αθήνα, υπάρχουν και αρκετοί φοιτητές από επαρχία που δεν έχουν λεφτά να πληρώνουν το νοίκι.
Η απάντηση σε αυτές τις αντιφάσεις βρίσκεται στην πολιτική επιλογή αυτών που κυβερνούν και στους εντολοδόχους τους να διευρύνουν το πεδίο κερδοφορίας στο ιδιωτικό κεφάλαιο και να βάλουν σε δεύτερη μοίρα τις ανάγκες των φοιτητών προς όφελος μεγάλων και μικρών συμφερόντων ιδιωτών. Σε τέτοιες λογικές εμείς καλούμαστε να απαντήσουμε υπερασπιζόμενοι ότι η παροχή δωρεάν σίτισης και στέγασης δε θα γίνεται βάσει επιχειρηματικών λογικών που ζημιώνουν είτε τους φοιτητές είτε το ίδρυμα. Στην κοινωνία για την οποία παλεύουμε ζητούμενο δεν είναι τα κέρδη τους αλλά οι ανάγκες μας. Και αυτές οι ανάγκες είναι που μας παροτρύνουν να προβάλουμε αλλά και να διεκδικήσουμε ένα άλλο μοντέλο πανεπιστημίου, με δημόσιο ιδιοκτησιακό χαρακτήρα, που θα παρέχει φαί και στέγη σε όλους του φοιτητές και οι όποιες αποφάσεις θα περνάνε μέσα από δημοκρατικές και συμμετοχικές διαδικασίες και κοινωνικό έλεγχο από τα μέλη του.
Και ακριβώς επειδή το πανεπιστήμιο που ονειρευόμαστε εμπεριέχει έντονα το δημοκρατικό στοιχείο, δεν επιδιώκουμε να διεκδικήσουμε το οτιδήποτε συντεχνιακά και χωρίς το φοιτητικό σώμα ενεργό. Καλούμε όλους και όλες που πλήττονται και που οραματίζονται το μέλλον κάπως αλλιώς σε μια διαρκή διεκδίκηση και σε συντονισμό της δράσης μας.

Γενική Συνέλευση 18.02.14

Όλοι/όλες στην Γενική Συνέλευση του Φοιτητικού Συλλόγου Μηχανολόγων Μηχανικών, την Τρίτη 18.02.14, στις 12.30, στο Αμφ.Α με θεματολογία: Φοιτητική μέριμνα και παροχές (σίτιση, στέγαση, κ.λ.π.)

Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2014

Μέρος Β: Η Αλληλέγγυα Οικονομία και ο χαρακτήρας της ανατροπής*



Αλληλέγγυα Οικονομία, Συνεταιρισμοί-Περί τίνος πρόκειται


«Κοινωνική οικονομία», «αλληλέγγυα οικονομία», «συνεργατική οικονομία», «συμμετοχική οικονομία»… Τι σημαίνει άραγε αυτός ο ραγδαίος πολλαπλασιασμός των προσδιορισμών, που κανένας σχεδόν δεν είναι καινούργιος, αλλά όλοι τους μοιάζουν να ηχούν με διαφορετικό τρόπο σήμερα γύρω από έναν όρο που νομίζαμε ότι ξέρουμε καλά τη σημασία του- τον όρο «οικονομία»;

Η κοινωνική και αλληλέγυα οικονομία συνιστά μια ιδεολογική αλλά κυρίως πρακτική προσπάθεια να συλληφθεί διαφορετικά η σχέση του ανθρώπου με την οικονομία, πέρα από την εμπορευματική διάσταση και το καπιταλισμό, με τελικό στόχο να αρθεί η αυτονόμηση της οικονομικής σφαίρας (''η οικονομία είναι ένα σύνολο μαθηματικών κανόνων που ρυθμίζονται απο μόνοι τους'') και να ενσωματωθεί η οικονομία στη κοινωνία καθώς και να επανασυνδεθεί η σχέση του ανθρώπου με την πολιτική.

Συνεταιρισμοί, κολλεκτίβες, δίκτυα αλληλοβοήθειας και πειραματικές μορφές ανταλλακτικής οικονομίας είναι πάρα πολύ σημαντικά πράγματα, πρωτίστως ως εμπειρίες εκπαίδευσης εμάς των ίδιων σε τρόπους συνύπαρξης και κοινωνικότητας ουσιαστικά αποκλεισμένους μέσα σε μιαν αστική, εμπορευματική κοινωνία. Πρόκειται δηλαδή,η αλληλέγγυα οικονομία,για ένα εργοστάσιο κοινωνικων πειραματισμών με κινηματική και πολιτική διάσταση καθώς προβάλει μία εικόνα μελλοντικής οργάνωσης της καθημερινότητας στο σήμερα. Οι πειραματισμοί αυτοί δεν εξαντλούνται μόνο στη κάλυψη βασικών αναγκών αλλα προτάσουν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής!

Αναγκαιότητα Συνεταιρισμών-Γιατί απέτυχαν και γιατί είναι αναγκαίοι στο σήμερα

Τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα ζήσαμε το δόγμα της επιχειρηματικότητας η οποία προβλήθηκε ως η μόνη κατεύθυνση που δίνει λύσεις στην οικονομία. Λόγω της κρίσης υποχωρεί η σημασία του τομέα της αγοράς και αναδεικνύονται άλλες κοινωνικές και παραγωγικές πρακτικές. Η κατάρευση του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα οδηγεί στη δημιουργία ενός τρίτου πόλου στο κοινωνικό πεδίο όπου θα ρυθμίζει τις ανάγκες και θα θέτει στο κράτος το πολιτικό πλαίσιο και τους ''όρους του παιχνιδιού''. Αυτός ο τρίτος πόλος αφορά το πλέγμα της αλληλέγγυας οικονομίας και των συνεταιρισμών,ο οποίος διεκδικεί καθημερινά πεδία εξουσίας απο το κράτος και την ιδιωτική πρωτοβουλία.
Γιατι απέτυχε ωστόσο ενα μέρος των συνεταιριστικών εγχειρημάτων στην Ελλάδα; Απέτυχαν γιατί δεν κατάφεραν να αμφισβήσουν το κυρίαρχο πλαίσιο άσκησης πολιτικής και να δημιουργήσουν μια αντιπαραθετική ατζέντα στη βάση των αναγκών και της δημοκρατίας απέναντι στο κέρδος. 
 Θα χρειασθεί βέβαια να απαντήσουμε με καθαρό τρόπο το εύλογο ερώτημα: στην Ελλάδα των μνημονίων  και της βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης, πώς ανταποκρινόμαστε στην εισαγωγή στις ζωές μας αυτής της οικονομίας; Η δημιουργία συνεταιριστικών εγχειρημάτων είναι μία δυναμικη διαδικασία όπου 'εμφανίζεται' για δύο λόγους:

α) Η άρνηση και η αμφισβήτηση σε ιεραρχημένες και αυταρχικές δομές παραγωγής ειναι εγγενές χαρακτηριστικό των κοινωνιών. Η λογική της αλληλοβοήθειας και της ισότητας ως προς το τρόπο λήψης των αποφάσεων απαντάνε στην αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων και κοινωνικών ζητημάτων.

β) Το επίπεδο ανεργίας δεν πρόκειται να απορροφηθεί στο προσεχές μέλλον απο την καπιταλιστική ανάπτυξη, τα 2/3 των νέων ειναι άνεργοι και πάνω απο το 70% του ενεργού πληθυσμού είναι είτε άνεργοι είτε επισφαλώς εργαζόμενοι δίχως να μπορούν να αμυνθούν στο πλαίσιο της καπιταλιστικής παραγωγής. Ο σημερινός εργαζόμενος, ο οποίος απασχολείται σε μεγάλο ποσοστό σε συνθήκες ανασφάλειας, μεγάλης κινητικότητας, αυθαίρετα χαμηλών αμοιβών, ενώ γνωρίζει επαναλαμβανόμενες περιόδους ανεργίας, είναι ταυτοχρόνως μορφωμένος, με ένα επίπεδο και τομέα ειδίκευσης, με πολλές δεξιότητες που αποκτήθηκαν λόγω πολλαπλών θέσεων και αναγκαστικών πρωτοβουλιών σε υποβαθμισμένες συνθήκες εργασίας, και έχει την ανάγκη αλλά και την ικανότητα να παρέμβει σε μια γκάμα θεμάτων πολύ ευρύτερη από την ''παραδοσιακή''. Είναι ικανός να σκεφτεί και να οργανώσει αλληλέγγυες πρωτοβουλίες που έχουν σχέση με την παραγωγή αγαθών ή υπηρεσιών, να υποστηρίξει με τους συναδέλφους του την εφαρμογή δημοκρατικών μεθόδων οργάνωσης και διοίκησης, να επεξεργαστεί συλλογικά προτάσεις για ευρύτερες θεσμικές λειτουργίες και σχεδιασμούς οικονομικών δραστηριοτήτων.
Ο σχεδιασμός επομένως της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης, των κοινωνικών θεσμών και των περιβαλλοντικών πολιτικών, θα είναι αναγκαστικά το αποτέλεσμα της ανάδειξης ενός νέου τύπου δομών έκφρασης πολιτικών επιλογών, που αν αναπτυχθούν θα εξελιχθούν σε μορφές εξουσίας των ''απο κάτω''. Η διαπραγμάτευση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου με το κεφάλαιο δεν έχει σήμερα κανένα νόημα ενώ η οργανωμένη παρέμβαση των ''από κάτω'' δεν θα αρκεστεί στη διατύπωση διεκδικήσεων, αλλά θα ορίσει ανάγκες, στόχους και μεθόδους για την επίτευξή τους.

Όροι και προυποθέσεις για την Αλληλέγγυα Οικονομία και τους Συνεταιρισμούς

Η Αλληλέγγυα Οικονομία ανανεώνει την ίδια την έννοια της αλληλεγγύης. Θέτει το ζήτημα της δημιουργίας συλλογικοτήτων που αναλαμβάνουν οικονομικές δραστηριότητες, σε σύγκρουση όχι μόνο με την κυρίαρχη πολιτική, αλλά και με τις πρακτικές της αγοράς και του καπιταλισμού. Ανανεώνει και δοκιμάζει την ιδέα των δημοκρατικών διαδικασιών για την οργάνωση και υλοποίηση παραγωγικών δραστηριοτήτων και προσφοράς υπηρεσιών, εφαρμόζει εξισωτικές μορφές αμοιβής της εργασίας, επιβάλλει νέες ισορροπίες ανάμεσα στις προσωπικές και κοινωνικές λογικές.
Μια οικονομική δραστηριότητα στα πλαίσια της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας σήμερα είναι επιτυχημένη, όταν συμβάλει κατά το «μέγιστο» δυνατό στην συλλογική-κοινωνική ευημερία (και όχι μόνο στην ευημερία των μελών της, όπως συμβαίνει με την καπιταλιστική επιχείρηση, που σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα μπορεί η οικονομική της επιτυχία να στηρίζεται στη μείωση ακριβώς της ευημερίας και της ποιότητας ζωής της υπόλοιπης κοινωνίας).

Στη συνέχεια τα χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ενας Συνεταιρισμός στα πλαίσια της Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι: να στηρίζεται στη διαφάνεια των στόχων και την κριτική τους, στη κοινωνική αναδιανομή των πλεονασμάτων, στη συλλογική ιδιοκτησία και χρήση των μέσων παραγωγής, στην δημιουργική και ισότιμη εργασία με σύγκλιση χειρωνακτικής-πνευματικής και με συνεργατικές σχέσεις των εργαζομένων στις μονάδες της, στην αυτοδιαχείριση και τη δημοκρατική συν-απόφαση των χώρων εργασίας, στην αλληλεγγύη προς τις «επηρεαζόμενες» από την οικονομική δραστηριότητα κοινωνικές ομάδες.

Η  Αλληλέγγυα Οικονομία ως τάση στο σήμερα

Όλος αυτός ο γαλαξίας συνεταιριστικών και συμμετοχικών δομών που έχει ξεπηδήσει τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι η πολιτική,η οικονομία και η δημοκρατία είναι έννοιες αλληλένδετες και συμπληρωματικές η μία στην άλλη. Στην Ελλάδα του 1,5 εκατομμυρίου ανέργων και της ανθρωπιστικής κρίσης η δημιουργία συνεταιρισμών με όχημα την αμεσοδημοκρατία,την ισότητα και τη συμμετοχή και με γνώμονα τις κοινωνικές ανάγκες μπορεί να δημιουργήσει μια νέα συνθήκη. Μία συνθήκη βάσει της οποίας η πολιτική θα απαντάει στα καθημερινά προβλήματα μέσα από το συλλογικό προβληματισμό. Μια συνθήκη όπου δεν θα  αναδεικνύει την οικονομία και τις αγορές ως μία ανώτερη φυσική άρχη με αόρατους κανόνες όπου ρυθμίζουν τις ζωές των ανθρώπων άλλα ως ένα πεδίο (εκείνο της οικονομίας) που υπόκεινται στο κοινωνικό έλεγχο και σχεδιασμό. Δεν έχουμε μόνο μια αλληλέγγυα διαχείριση των συνεπειών της κρίσης, αλλά μια οραματική αναζήτηση μιας καλύτερης, συνεργατικής οικονομίας των αναγκών, που μπορεί να αποτελέσει και τη βάση μίας κοινωνίας απελευθερωμένης.

To be continued…


*Το κείμενο αυτό αποτελεί τον δεύτερο άξονα στη σειρά τριών επεξεργασιών στις οποίες καταλήγουμε μετά από συζήτηση και συνδιαμόρφωση στα σχήματά μας με σκοπό στα τέλη Φλεβάρη να τις συναρθρώσουμε σε μια εκδήλωση - συζήτηση που θα προσεγγίζει μια συλλογική - συνολική απάντηση στα προβλήματα του νέου μηχανικού σε μια κατεύθυνση συνεργατική, δημοκρατική και αλληλέγγυα.

Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2014

Μέρος Α: Νέος μηχανικός στην κρίση – Νεοφιλελεύθεροι μύθοι/υποσχέσεις και αλήθειες *



‘’Κρίση είναι μια διεργασία όπου το παλιό σύστημα καταρρέει και το καινούριο δεν είναι ακόμα έτοιμο να δημιουργηθεί’’  έλεγε ο Αντόνιο Γκράμσι στις αρχές του 20ου αιώνα. Από  αυτή την μεταβατική κατάσταση διαρκούς πάλης ανάμεσα στο παλιό και στο νέο, δε μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος ούτε ο τελειόφοιτος ούτε ο εργαζόμενος μηχανικός. Την ίδια στιγμή λοιπόν που μισθοί, εργασιακά δικαιώματα και το γενικότερο βιοτικό επίπεδο ενός μέσου μηχανικού γνωρίζουν μια πρωτόγνωρη υποβάθμιση, καινούριες αντιλήψεις και πρακτικές (βλ. σωτήριος δρόμος του εξωτερικού), έρχονται να εμπεδωθούν και να δημιουργήσουν τη δική τους κανονικότητα. Οι νέες αυτές προοπτικές όμως πατούν γερά πάνω σε ορισμένους μύθους, δημιουργώντας μια ασαφή και αβάσιμη εικόνα για τα κοινωνικά δεδομένα και τη δυναμική τους. Πιο συγκεκριμένα:

Μύθοι


Πραγματικότητα


1.  Ο μηχανικός στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής καταλαμβάνει ανώτατες και διευθυντικές θέσεις της παραγωγικής και κοινωνικής ιεραρχίας. Στο εργοστάσιο, που αποτελεί την κεντρική οικονομική μονάδα του καπιταλισμού, επιφορτίζεται με διευθυντικά καθήκοντα γενικού ελέγχου και επίβλεψης της παραγωγής. Το επάγγελμα του μηχανικού κατέχει μια εξέχουσα θέση στο κοινωνικό status που αποπνέει μια «αίγλη» και ο μύθος λέει πως θα σου εξασφαλίσει σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση, γραφειάρες, αμαξάρα, εταιρείες και υψηλό μισθό, πόσο μάλλον για σένα που είσαι και του ΕΜΠ.

1.  Η αλήθεια είναι πως η ανεργία, σύμφωνα με το ΤΕΕ, στους νέους μηχανικούς πλησιάζει το 70%, ενώ στο σύνολο του κλάδου φτάνει το 50%. Οι μισοί μηχανικοί της χώρας δεν μπορούν να καλύψουν  τα ασφάλιστρα τους στο ΤΣΜΕΔΕ και οι εισφορές αυξήθηκαν κατά 40% τα τελευταία χρόνια. Όσοι «έχουν την τύχη» να εργάζονται, δουλεύουν με δελτίο παροχής υπηρεσιών – «μπλοκάκι» (χωρίς ασφάλιση, άδειες, αποζημίωση σε περίπτωση απόλυσης), είναι ελεύθεροι επαγγελματίες με μικρομεσαία γραφεία χωρίς δουλειές και με τεράστια χρέη, μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα χωρίς συμβάσεις εργασίας, μηχανικοί του δημοσίου με πετσοκομμένους μισθούς. Την εικόνα της αποσύνθεσης συμπληρώνουν οι συνάδελφοί μας που αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό για να βρούνε δουλειά ή να συνεχίσουν τις σπουδές ώστε να είναι πιο μπροστά στην «κούρσα» της αναζήτησης εργασίας.
2.  Ένα ακόμη κυρίαρχο ιδεολόγημα βασίζεται στην εξής συλλογιστική πορεία: Η θεωρία της εσωτερικής υποτίμησης που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα προέβλεπε ότι η μείωση της ζήτησης μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής (μείωση της κρατικής δαπάνης, μείωση των μισθών των δημόσιων υπαλλήλων) θα μειώσει την παραγωγή και το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Έτσι θα μειώνονταν οι τιμές ως απόκριση στη μείωση του κόστους εργασίας και θα σημειωνόταν αύξηση της ανταγωνιστικότητας τιμής, μεγέθυνση των εξαγωγών, και τελικά ανάκαμψη του ΑΕΠ. Ακόμη πιο συνοπτικά η συρρίκνωση των μισθών θα έφερνε την ανταγωνιστικότητα και τις επενδύσεις και αυτή με τη σειρά της την ανάπτυξη. Ο μηχανικός και κυρίως ο νέος μηχανικός  ως κομμάτι της μισθωτής εργασίας δε θα μπορούσε να παραλειφθεί από την πολιτική της εξαθλίωσης.
2.  Μπορεί όλο αυτό να καταρρέει καθημερινά στην Ελλάδα της φτώχειας και της εξαθλίωσης, αντ’ αυτού η επιτυχία αυτής της πολιτικής εντοπίζεται στην θεαματική αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος των εργαζόμενων τάξεων. Πιο συγκεκριμένα, όλα τα μεγέθη από τα οποία εξαρτάται η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και ζωής των εργαζομένων, δηλαδή η αγοραστική δύναμη των μισθών, ο αριθμός των απασχολουμένων, το ΑΕΠ, η παραγωγικότητα της εργασίας και οι εξαγωγικές επιδόσεις της οικονομίας, βρίσκονται σε δραματική πτώση. Εξίσου εντυπωσιακή είναι η επιτυχία της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής να αυξήσει κατακόρυφα τον λόγο κερδών/μισθών των μεγάλων επιχειρήσεων. Για όσους, λοιπόν, ανήκουν στις κοινωνικές τάξεις που ζουν χάρη στην εργασία τους, η ελληνική οικονομία δεν είναι καθόλου Success Story, ενώ για όσους ζουν από τα κέρδη του κεφαλαίου τους, τα πράγματα είναι διαφορετικά.
3. Ας πάμε σε έναν άλλο μύθο. Οι λόγοι οι οποίοι παρατίθενται για την απελευθέρωση διαφόρων αγορών - ιδιωτικοποίηση αφορούν τα οφέλη του ανταγωνισμού. Σύμφωνα με το κλασικό οικονομικό μοντέλο, η ελεύθερη αγορά, αντίθετα με τα μονοπώλια, επιτυγχάνει ταυτόχρονα την αύξησή της διαθέσιμης ποσότητας του προιόντος και την πτώση των τιμών. Ταυτόχρονα «εξορθολογίζει» την παραγωγή και αυξάνει την αποδοτικότητά της, για να μη μιλήσουμε και για νέες θέσεις εργασίας…  Ειδικότερα στην περίπτωση της αγοράς ηλεκτρισμού (ιδιωτικοποίηση ΔΕΗ-ΑΔΜΗΕ) και του φυσικού αερίου (ιδιωτικοποίηση ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ)  συσσωρεύονται πολλά ιδιάζοντα χαρακτηριστικά μιας και αποτελούν νευραλγικούς πυλώνες της ενεργειακής πολιτικής της χώρας.
3. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην εμπορία δεν έχει οδηγήσει σε καμία χώρα στη μείωση των τιμών ή στη βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος (ηλεκτρισμού) για τον καταναλωτή, τα οποία είναι θεωρητικά η βασική επιδίωξη. Μάλιστα, για να ανοίξει η αγορά απαιτείται σήμερα η άνοδος των τιμών για τους μικρούς καταναλωτές ώστε να αυξηθούν τα διανεμόμενα κέρδη. Επιπλέον, για να εξυπηρετεί τον υποτιθέμενο στόχο της μείωσης των τιμών, η απελευθέρωση απαιτεί το μοίρασμα της παραγωγής σε αρκετές διαφορετικές εταιρείες προκειμένου καμία από αυτές να μην έχει κυρίαρχο, μονοπωλιακό ρόλο ώστε να μπορεί να χειραγωγήσει τις τιμές του ηλεκτρισμού. Η παραγωγή ηλεκτρισμού όμως στην προκειμένη περίπτωση απαιτεί τεράστια επενδυτικά κεφάλαια που μόνο το κράτος μπορεί να εγγυηθεί. Το αποτέλεσμα είναι η εκχώρηση κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων, στρατηγικής σημασίας στον ενεργειακό χάρτη, σε ιδιώτες.
4.  Ο τελευταίος μύθος – υπόσχεση που θα προσπαθήσουμε να αποδομήσουμε είναι αυτός της «Εδέμ» της οικονομικής μετανάστευσης και συγκεκριμένα για το υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό που παράγει το ελληνικό Πανεπιστήμιο. Το 2010 υπήρχαν περίπου 120.000 έλληνες επιστήμονες που εργάζονταν στο εξωτερικό, οι οποίοι αποτελούσαν το 10% του συνολικού αριθμού των ελλήνων επιστημόνων. Η τάση αυτή είναι έντονη και φαντάζει μονόδρομος για τους απόφοιτους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κατά το κυρίαρχο αποτελεί το διαβατήριο για ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, άμεση απορρόφηση, υψηλή αμοιβή, «ζωή μαγική» μακριά από την «κόλαση» της ελλάδας – της κατ’ άλλους τελευταίας σοβιετικής χώρας που απομένει στην Ευρώπη.
4. Πρόσφατα στη γερμανία παρατηρήθηκε αύξηση (5%) εργαζομένων υψηλής κατάρτισης, νέων επιστημόνων και αλλοδαπών μηχανικών  που εγκαταλείπουν τη γερμανία για να ξαναγυρίσουν στις πατρίδες τους. Οι άνθρωποι αυτοί δεν συναντησαν τον παράδεισο στο εξωτερικό. Έμειναν για καιρό στην ανεργία λόγω της υπερπροσφοράς εργασίας, αντίκρυσαν την ύφεση και τις δυσκολίες της ένταξης στη χώρα υποδοχής, έγιναν οι σύγχρονοι γκασταρμπάιτερ, εξαιρετικά εύκολα εκμεταλλευόμενοι.  Ήρθαν αντιμέτωποι με την αγωνία και την αβεβαιότητα για το μέλλον που τους επιφυλλάσεται και στο οποίο δεν έχουν τη δυνατότητα άμεσης παρέμβασης μιας και βρίσκονται σε δυσχερή θέση, το άγχος, την κατάθλιψη, τον κοινωνικό ρατσισμό (τεμπέληδες έλληνες, δεν πληρώνουν φόρους κτλ).
To be continued…



*Το κείμενο αυτό αποτελεί τον πρώτο άξονα στη σειρά τριών επεξεργασιών στις οποίες καταλήγουμε μετά από συζήτηση και συνδιαμόρφωση στα σχήματά μας με σκοπό στα τέλη Φλεβάρη να τις συναρθρώσουμε σε μια εκδήλωση - συζήτηση που θα προσεγγίζει μια συλλογική - συνολική απάντηση στα προβλήματα του νέου μηχανικού σε μια κατεύθυνση συνεργατική, δημοκρατική και αλληλέγγυα.